کیست تخمدان، کیسه های پر از مایع و گاهی اوقات مواد نیمه جامد در داخل یک یا هر دو تخمدان و یا روی سطوح تخمدان است. اکثر کیست های تخمدان بی ضرر هستند، اغلب علائمی از خود نشان نمی دهند و در نهایت حتی بدون درمان نیز از بین می روند. با این حال، نوعی دیگر از کیست های تخمدان وجود دارند که باعث پیچ خوردگی تخمدان و ناباروری می شوند و در صورت عدم درمان، عوارض زیادی را به دنبال خواهند داشت. امروز در این مطلب می خواهیم به کیست تخمدان و انواع آن و همچنین علل ایجاد آن ها بپردازیم.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان کیسه ای از بافت است که در داخل یا روی تخمدان ایجاد می شود. این بیماری در خانم ها بسیار شایع است، معمولاً بدون درد است و اغلب بدون درمان از بین می رود. کیست تخمدان می تواند زنان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. اکثر کیست های تخمدان کوچک هستند، اگرچه ممکن است اندازه برخی از آن ها بزرگ باشد و نیاز به جراحی داشته باشند. بعضی از آن ها می توانند علائم زیادی ایجاد کرده و سبب ایجاد درد و ناراحتی در خانم ها شوند.
انواع کیست تخمدان چیست؟
انواع مختلفی از کیست های تخمدان مانند کیست عملکردی، کیست اندومتریوما و کیست درموئید وجود دارد.
کیست های عملکردی
کیست های عملکردی (که کیست های ساده نیز نامیده می شوند) ناشی از عملکرد طبیعی ماهانه تخمدان هستند. این کیست ها معمولا بی ضرر هستند، به ندرت باعث درد می شوند و اغلب در طی 2-3 سیکل قاعدگی ناپدید می شوند. و جز شایع ترین کیست ها تخمدان محسوب می شوند.
- کیست های فولیکولی: فولیکول های تخمدان کیسه هایی هستند که حاوی سلول های تخمک هستند که در طی تخمک گذاری آزاد می شوند. کیست فولیکولار زمانی که نتواند تخمک را آزاد کند کیستیک می شود و روی تخمدان باقی می ماند.
- کیست جسم زرد: پس از تخمک گذاری، فولیکول باقی مانده به جسم زرد تبدیل می شود که استروژن و پروژسترون تولید می کند. هنگامی که مایع در جسم زرد جمع می شود، رشد می کند و کیست ایجاد می کند.
سایر کیست ها تخمدان
نوع دیگری از کیست تخمدان که مربوط به چرخه قاعدگی نیست. عبارتند از:
- سیستادنوما: سیستادنوماها عمدتاً تومورهای خوش خیمی هستند که از رشد غیرطبیعی سلول های تخمدانی که اپیتلیوم سطحی تخمدان ها را می پوشانند، ایجاد می شوند. این کیست ها در سطح تخمدان ایجاد می شوند. آنها ممکن است با مایع رقیق، آبکی یا مایع غلیظ تر و مخاطی مانند پر شوند. زنان بالای 40 سال بیشتر مستعد ابتلا به سیستادنوما هستند. این کیست ها نیاز به جراحی دارند.
- کیست های درموئید (تراتوم): این کیست ها از سلول های جنینی ایجاد می شوند و در نتیجه می توانند حاوی بافت هایی مانند مو، پوست یا دندان باشند.
- آندومتریوما: آندومتریوما یا کیست شکلاتی تخمدان یک توده کیستیک است که از بافت آندومتر (بافتی که رحم را می پوشاند) در داخل تخمدان ایجاد می شود. اندومتریوما در نتیجه تشکیل آندومتریوز در داخل تخمدان است.
- در برخی از زنان، در داخل و روی تخمدان‌ها کیست‌های کوچک زیادی ایجاد می شود که به آن ها کیست تخمدان پلی کیستیک می گویند و می تواند مشکلات زیادی از جمله ناباروری را برای خانم ها ایجاد کند.
علل ایجاد کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شوند، ولی در مورد بعضی از کیست ها هنوز علت اصلی شناخته نشده است. عوامل زیر می توانند در ایجاد کیست های تخمدان نقش داشته باشند:
1. مسائل هورمونی
کیست تخمدان اغلب می تواند به نوعی اختلال عملکرد هورمونی یا عدم تعادل در بدن زن ردیابی شود. زنانی که با مشکلات باروری مواجه هستند و از داروهای مبتنی بر هورمون برای تحریک تخمک گذاری استفاده می کنند، به ویژه در معرض خطر ایجاد کیست هستند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی شایع است که تا 20 درصد از زنان در سراسر جهان به آن مبتلا هستند. این وضعیت با ایجاد کیست های ریز متعدد در داخل و روی تخمدان ها مشخص می شود. یکی از علل شایع ناباروری زنان است.
2. بارداری
ایجاد کیست تخمدان برای یک زن بعد از باردار شدن طبیعی است که هدف آن حمایت از جنین تا زمان تشکیل جفت است. همچنین برای زنان باردار معمول است که کیست تخمدان تشکیل شده در آخرین مرحله تخمک گذاری را در طول دوران بارداری خود حفظ کنند.
3. اندومتریوز
این به شرایطی اشاره دارد که با رشد غیرطبیعی سلول‌های آندومتر که پوشش رحم را در مکان‌های خارج از رحم تشکیل می‌دهند، مشخص می‌شود. تخمدان ها اغلب تحت تأثیر این نوع رشد بافت آندومتر قرار می گیرند که منجر به تشکیل توده کیست مانندی می شود که مستعد خونریزی است.
این کیست قهوه ای رنگ به نام اندومتریوما یا کیست شکلاتی به طور کلی شناخته می شود. بنابراین زنان مبتلا به آندومتریوز در معرض افزایش خطر ابتلا به کیست تخمدان هستند.
4. عفونت های لگنی
عفونت لگن می تواند به تخمدان ها سرایت کند و در نتیجه کیست هایی به نام آبسه تخمدان ایجاد شود که کیست های چرکی و عفونی هستند.
5. چاقی
زنان دارای اضافه وزن نیز در معرض خطر ابتلا به کیست تخمدان هستند.
سوالات متداول
