سرطان رحم یکی از انواع شایع سرطان‌های زنان است که معمولاً در لایه داخلی رحم (اندومتر) شروع می‌شود و با علائمی همچون خونریزی غیرطبیعی، درد لگن و تغییرات در چرخه قاعدگی شناخته می‌شود. تشخیص زودهنگام سرطان رحم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که در مراحل اولیه قابل درمان بوده و نتایج بهتری در پی خواهد داشت. در این مقاله به بررسی علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان سرطان رحم می‌پردازیم.
سرطان رحم چیست و چگونه به وجود می‌آید؟
سرطان رحم، که به آن سرطان آندومتر نیز گفته می‌شود، نوعی بیماری بدخیم است که در بافت داخلی رحم آغاز می‌شود. این نوع سرطان بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال و به ویژه پس از یائسگی دیده می‌شود، اما در هر سنی نیز اتفاق می‌افتد. در سرطان رحم، سلول های آندومتر به طور غیرطبیعی رشد کرده و به تومورهای بدخیم تبدیل می‌شوند. علت دقیق بروز سرطان رحم هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما برخی عوامل خطر وجود دارند که به افزایش احتمال ابتلا به این بیماری کمک می‌کنند.
علائم و نشانه‌های اولیه سرطان رحم که نباید نادیده بگیرید
سرطان رحم با علائمی همراه است که در صورت مشاهده بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- درد یا ناراحتی در ناحیه لگن
- ترشحات غیرعادی واژن با بوی بد یا تغییر رنگ
- تغییر در عادات ادراری
- کاهش وزن غیرقابل توجیه
- احساس خستگی دائمی و مفرط
عوامل خطر ابتلا به سرطان رحم: چه کسانی در معرض بیشتر هستند؟
عوامل خطر سرطان رحم شامل موارد زیر می‌شوند و افرادی که این عوامل را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند.
- بیشترین موارد سرطان رحم در زنان بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد و این خطر با افزایش سن بیشتر می‌شود.
- زنان چاق به دلیل سطح بالاتر استروژن در بدن، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- زنانی که بدون استفاده از پروژسترون، استروژن مصرف می‌کنند، ریسک بیشتری برای ابتلا دارند. این موضوع معمولاً در زنان یائسه رخ می‌دهد.
- سابقه خانوادگی سرطان رحم یا سایر سرطان های مرتبط با سندرم لینچ، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- زنانی که دیابت دارند، به دلیل افزایش سطح انسولین، بیشتر در معرض این سرطان هستند.
- شروع قاعدگی قبل از ۱۲ سالگی یا یائسگی بعد از ۵۵ سالگی به دلیل قرار گرفتن در معرض طولانی تر استروژن، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- زنانی که هرگز باردار نشده‌اند، به دلیل کمتر قرار گرفتن در معرض پروژسترون، در معرض خطر بیشتری هستند.
- استفاده از تاموکسیفن دارویی برای درمان سرطان سینه، خطر سرطان رحم را افزایش می‌دهد.
تفاوت‌های سرطان رحم و سرطان دهانه رحم
سرطان رحم و سرطان دهانه رحم هر دو از بیماری های سرطانی زنان هستند، اما در محل و نوع بافتی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، تفاوت های اساسی دارند.
- سرطان رحم : انواع آن شامل آندومتر یا میوم‌ها می‌باشد ، به طور عمده در بافت داخلی رحم آندومتر ایجاد می‌شود. این نوع سرطان معمولاً در زنان بالای ۵۰ سال شایع تر است و علائمی مانند خونریزی غیرعادی واژنی، درد در ناحیه لگن و ترشحات غیرمعمول دارد. عوامل خطر شامل چاقی، دیابت و سابقه خانوادگی سرطان هستند. تشخیص این سرطان معمولاً از طریق معاینه لگنی، سونوگرافی و بیوپسی انجام می‌شود.
- دهانه رحم : به سرطان بافت دهانه رحم اشاره دارد که ناحیه ای بین رحم و واژن است. این نوع سرطان بیشتر به ویروس پاپیلوما انسانی (HPV) مرتبط است و عموماً در زنان جوان تر در دهه‌های سوم و چهارم زندگی دیده می‌شود. علائم این سرطان شامل خونریزی غیرطبیعی، درد در حین رابطه جنسی و ترشحات غیرمعمول می‌باشد. غربالگری با استفاده از پاپ اسمیر به شناسایی سلول های غیرطبیعی قبل از تبدیل شدن به سرطان کمک می‌کند.
به طور خلاصه، در حالی که هر دو نوع سرطان علائم مشابهی دارد، مکان، عوامل خطر و روش های تشخیص و درمان آن ها متفاوت است. آگاهی از این تفاوت ها به زنان کمک می‌کند تا در مورد سلامت خود بیشتر مراقبت کنند و در صورت لزوم به بهترین متخصص زنان مراجعه کنند.
نقش هورمون‌ها در افزایش خطر سرطان رحم
✅استروژن و پروژسترون: یکی از مهم ترین هورمون ها در این زمینه استروژن است. در دوران باروری، استروژن و پروژسترون به طور متوازن عمل می‌کنند تا چرخه قاعدگی را تنظیم کنند. با این حال، افزایش غیرطبیعی سطح استروژن، به ویژه در غیاب پروژسترون مثلاً در زنانی که یائسگی را تجربه کرده‌اند یا از داروهای هورمونی خاصی استفاده می‌کنند، به رشد غیرطبیعی بافت آندومتر و در نتیجه به افزایش خطر سرطان رحم منجر می‌شود.
✅عوامل هورمونی دیگر: برخی از اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز خطر سرطان رحم را افزایش می‌دهند. در این شرایط، عدم تعادل هورمونی و افزایش سطح استروژن بدون پروژسترون کافی به رشد غیرطبیعی رحم منجر می‌شود.
روش‌های تشخیص سرطان رحم
تشخیص سرطان رحم معمولاً با استفاده از ترکیبی از معاینات دوره ای و آزمایش های دقیق انجام می‌شود. بهترین متخصص زنان ابتدا از معاینه لگنی و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار شروع می‌کنند. در صورت وجود علائم مشکوک، سونوگرافی ترانس‌واژینال برای بررسی ضخامت آندومتر انجام می‌شود. اگر نتایج نگران کننده باشد، بیوپسی آندومتر، نمونه برداری از بافت داخلی رحم انجام می‌شود تا وجود سلول های سرطانی تأیید یا رد شود. علاوه بر این، در برخی موارد از روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی برای تعیین گسترش سرطان استفاده می‌شود.
مراحل سرطان رحم و تاثیر آن بر روش‌های درمانی
مراحل سرطان رحم به تعیین پیشرفت بیماری و انتخاب روش های درمانی مناسب کمک می‌کند. مراحل سرطان رحم به طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
مرحله اول: سرطان تنها در رحم محدود است. در این مرحله، گزینه های درمانی شامل جراحی برای برداشتن رحم و درمان با اشعه یا هورمون درمانی است.
مرحله دوم: سرطان به گردن رحم نیز گسترش یافته است. درمان همچنان شامل جراحی و درمان های تکمیلی مانند شیمی درمانی یا اشعه می‌باشد.
مرحله سوم: سرطان به بافت های اطراف رحم و همچنین به غدد لنفاوی گسترش یافته است. در این مرحله، درمان معمولاً ترکیبی از جراحی، شیمی درمانی و اشعه است، زیرا خطر بازگشت بیماری بیشتر است.
مرحله چهارم: سرطان به سایر اندام‌ها مانند ریه ها یا کبد گسترش یافته است. درمان در این مرحله بیشتر حمایتی و تسکینی است و شامل شیمی درمانی، درمان های هدفمند می‌باشد.
روش‌های درمان سرطان رحم: جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی
· جراحی: جراحی یکی از اصلی ترین روش های درمان سرطان رحم است. در مراحل اولیه، هیسترکتومی معمولاً به عنوان درمان اصلی استفاده می‌شود. در برخی موارد، بافت های اطراف مانند تخمدان ها و لوله های فالوپ نیز برداشته می‌شوند. جراحی به ویژه در مراحل اولیه، درمان قطعی است.
🔴پرتودرمانی: این روش به استفاده از اشعه برای از بین بردن سلول های سرطانی اشاره دارد. پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی یا به عنوان درمان کمکی پس از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان استفاده می‌شود. این درمان به صورت داخلی یا خارجی انجام می‌شود.
🔴شیمی درمانی: شیمی درمانی شامل استفاده از داروهای خاص برای از بین بردن سلول های سرطانی است. این روش معمولاً در مراحل پیشرفته تر سرطان یا در صورت گسترش آن به سایر نواحی بدن استفاده می‌شود. شیمی درمانی به عنوان درمان اصلی یا به عنوان درمان حمایتی پس از جراحی به کار می‌رود.
راهکارهای پیشگیری از سرطان رحم: از سبک زندگی تا مراقبت‌های بهداشتی
پیشگیری از سرطان رحم نیازمند ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و مراقبت های بهداشتی است. حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی، ورزش منظم و تغذیه متعادل به کاهش خطر ابتلا به این سرطان کمک می‌کند. همچنین، کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت و درمان اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز اهمیت دارد. غربالگری منظم با استفاده از پاپ اسمیر و معاینه لگنی به شناسایی زودهنگام مشکلات و تغییرات غیرطبیعی کمک می‌کند. توجه به این عوامل نقش مؤثری در کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم دارد.
